Znaczenie BHP przy pracy z linami stalowymi
Lina stalowa to element podlegający intensywnym obciążeniom i czynnikom zewnętrznym. Nieprawidłowe obchodzenie się z nią może doprowadzić do poważnych wypadków, uszkodzenia urządzeń oraz przyspieszonego zużycia. Dlatego znajomość zasad bezpieczeństwa jest kluczowa.
Zasady bezpiecznego użytkowania lin stalowych
UWAGA!
Przed każdym użyciem liny stalowej należy dokładnie sprawdzić jej stan techniczny oraz zgodność z dokumentacją. Nie wolno przekraczać dopuszczalnego obciążenia roboczego (DOR), doprowadzać do skręcania liny ani zginać jej pod ostrym kątem. Trzeba również unikać kontaktu z ostrymi krawędziami oraz szorstkimi powierzchniami. Kluczowe jest także dopasowanie elementów towarzyszących – krążków, bębnów i prowadnic – do rodzaju liny i jej zastosowania.
Regularna kontrola techniczna liny stalowej to kluczowy element zapewnienia bezpieczeństwa pracy. Już codzienna, rutynowa inspekcja wzrokowa, wykonywana przez operatora, może zapobiec poważnym wypadkom. Należy przy niej zwrócić uwagę na widoczne oznaki zużycia, takie jak zmechacenie powierzchni, odkształcenia, ślady przetarć czy korozji. Lina nie powinna być użytkowana, jeśli widoczne są pojedyncze, wystające lub zerwane druty – mogą one świadczyć o zmęczeniu materiału lub przeciążeniu.
Oprócz codziennego przeglądu konieczne są także okresowe kontrole przeprowadzane przez osoby kompetentne – inspektorów technicznych lub przeszkolony personel. Podczas takiej kontroli należy zweryfikować:
-
stopień zużycia zewnętrznych drutów,
-
obecność lokalnych deformacji (spłaszczenia, załamania, „ptasie gniazda”),
-
zmniejszenie średnicy liny, które może sugerować uszkodzenie rdzenia lub intensywne zużycie wewnętrzne,
-
widoczność i przesunięcie rdzenia (w szczególności w linach z rdzeniem z włókien lub tworzywa),
-
oznaki korozji – zarówno powierzchniowej, jak i wewnętrznej, która może postępować niezauważenie.
W przypadku wykrycia poważniejszych uszkodzeń, linę należy natychmiast wycofać z eksploatacji i zastąpić nową. Kryteria klasyfikacji i dopuszczalnego zużycia są opisane w normach, takich jak ISO 4309, i powinny być stosowane w każdej profesjonalnej ocenie. Warto pamiętać, że nawet niewielkie uszkodzenia, w połączeniu z niekorzystnymi warunkami pracy, mogą prowadzić do nagłego zerwania liny.
Środki ochrony indywidualnej (BHP)
Praca z linami stalowymi wiąże się z ryzykiem skaleczeń, przygnieceń, a w przypadku cięcia – również odprysków metalu. Dlatego pracownik obsługujący liny powinien być wyposażony w odpowiednie środki ochrony indywidualnej (ŚOI). Rękawice odporne na przecięcia są absolutnym minimum – chronią dłonie przed ostrymi końcówkami drutów i otarciami. Obowiązkowe są również buty robocze ze stalowym noskiem, które chronią stopy przed urazami w razie upadku ciężkich elementów. Podczas prac związanych z cięciem lub rozwijaniem liny należy stosować okulary ochronne, aby zabezpieczyć oczy przed iskrami i drobinami metalu. W zależności od miejsca pracy, warto również zadbać o odpowiednią odzież roboczą – trwałą, przylegającą i dostosowaną do warunków atmosferycznych.
Szkolenia i kompetencje pracowników
Obsługa lin stalowych wymaga odpowiedniej wiedzy i doświadczenia. Pracownicy powinni być regularnie szkoleni w zakresie bezpiecznego użytkowania lin, ich przeglądów oraz identyfikacji uszkodzeń. Kluczową rolę odgrywają także osoby odpowiedzialne za okresowe kontrole – muszą one posiadać stosowne uprawnienia techniczne oraz znajomość norm branżowych, takich jak ISO 4309. Odpowiednie kompetencje pomagają nie tylko zapobiegać wypadkom, ale również ograniczyć zużycie sprzętu i przedłużyć jego żywotność. Warto również prowadzić dokumentację techniczną, zawierającą historię przeglądów, inspekcji, konserwacji i ewentualnych napraw, co pozwala łatwo ocenić stan techniczny liny w dłuższym okresie eksploatacji.
Najczęstsze błędy i jak ich unikać
Pomimo dostępnych procedur i zaleceń producentów, w codziennej pracy często dochodzi do błędów użytkowych, które mogą skutkować awarią, a nawet wypadkiem. Do najczęstszych należą: przeciąganie liny po chropowatych powierzchniach, takich jak beton; stosowanie zbyt ciasnych lub zużytych bębnów i krążków; nieprawidłowe rozwijanie liny z bębna (ciągnięcie na wprost bez obracania) czy też używanie uszkodzonej liny, która powinna zostać dawno wycofana z eksploatacji. Uniknięcie tych błędów jest możliwe poprzez przestrzeganie zasad BHP, regularne przeglądy, odpowiednią konserwację oraz stosowanie się do zaleceń producenta co do sposobu montażu i użytkowania lin.
Składowanie
Liny stalowe powinny być przechowywane w suchych, wentylowanych pomieszczeniach. W przypadku magazynowania na zewnątrz należy je zabezpieczyć przed opadami i promieniowaniem UV. Lina nie powinna mieć bezpośredniego kontaktu z podłożem, a bębny powinny być ustawione tak, by możliwa była cyrkulacja powietrza. Regularne obracanie bębna oraz stosowanie zasady „pierwsze weszło – pierwsze wychodzi” ogranicza ryzyko miejscowej korozji. Niewłaściwe przechowywanie, w tym wystawienie liny na duże wahania temperatury, może prowadzić do utraty właściwości mechanicznych.
